Postępowanie w przedmiocie podziału majątku wspólnego jest w większości przypadków następstwem rozwiązania małżeństwa przez rozwód wyrokiem sądu okręgowego. Standardem w takich postępowaniach jest dokonanie takiego podziału, aby każda ze stron postępowania otrzymała składniki majątkowe o równej wartości. W przypadku gdy nie ma takiej możliwości (np. nieruchomość niedająca się podzielić) Sąd może zobowiązać jedną ze stron do dokonania spłaty na rzecz drugiego z byłych małżonków.
Zasadą są równe udziały małżonków w majątku wspólnym. Nierówne udziały w majątku dorobkowym należą do rzadkości, acz zdarzają się. Podstawą do wprowadzenia nierównego podziału majątku jest art. 43 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
Jednakże z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku (…).
Ustawodawca możliwość zastosowania nierównego podziału majątku warunkuje zaistnieniem ważnych powodów oraz różnego stopnia przyczynienia się do powstania majątku wspólnego. Natomiast praktyka sądowa pozwoliła na dookreślenie, że: ważne powody powinny być oceniane w kontekście norm moralnych, które powodują, że w danym stanie faktycznym uznanie równych udziałów małżonków w majątku wspólnym byłoby sprzeczne z zasadami życia społecznego. (postanowienie SN z 27.06.2003 r., IV CKN 278/2001). A na stopień przyczynienia się do powstania majątku wspólnego ma wpływ działanie małżonków skutkujących powiększeniem, zubożeniem majątku wspólnego, a także równie ważne realizacja obowiązków ciążących na małżonkach w stosunku do rodziny, którą tworzyli.
Dodatkowo Ustawodawca w art. 43 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wskazał: Przy ocenie, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym.
Okoliczności, które mają wpływ na orzeczenie nierównego podziału majątku:
- jeden z małżonków nie przyczynia się do powstania majątku wspólnego, trwoni go (Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2020 sygn. akt
IV CSK 474/19) - małżonek, przeciwko któremu skierowane jest żądanie ustalenia nierównego udziału, w sposób rażący lub uporczywy nie przyczynia się do powstania dorobku stosownie do posiadanych sił i możliwości zarobkowych (Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2020 sygn. akt
IV CSK 474/19) - wnioskodawca nie przyczyniał się do powstania majątku wspólnego, nie ponosił także osobistego nakładu pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym, który to ciężar spoczywał wyłącznie na uczestniczce. Dlatego też także w świetle przytoczonego wyżej 43 § 3 k.p.c. należy uznać, że to uczestniczka przyczyniła się w wyższym stopniu do powstania majątku wspólnego. (Postanowienie Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 19 maja 2016 r. sygn. akt XI Ns 1314/15)
- nie stanowią jednak ważnych powodów okoliczności niezależne od małżonka i przez niego niezawinione, w szczególności związane z nauką, chorobą czy bezrobociem (Postanowienie Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 19 listopada 2019 r. sygn. akt I Ca 474/19)
Pamiętać należy, że Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Zatem, to wnioskujący musi przedstawić materiał dowodowy na zasadność nierównego podziału majątku.
Kancelaria Radców Prawnych Popowska & Piechowicz wielokrotnie prowadziła sprawy w przedmiotowej materii. Zapraszamy do kontaktu.