W stosunkach rodzinnych nierzadko dochodzi do sytuacji, w której dziadkowie nie mają właściwych kontaktów z wnukami. Może być to skutkiem niechętnego stosunku do nich rodziców lub jednego z nich. Zdarza się, że pod nieobecność jednego z rodziców dziecka w kraju lub w razie rozstania rodziców drugi rodzic nie pozwala na kontakty dziadków z wnukami. W końcu zdarza się również, że dziadkowie mają niewłaściwy wpływ na dziecko, dążą do budowania negatywnego obrazu jednego z rodziców bądź rodziców, destabilizują sytuację emocjonalną dziecka bądź samo dziecko nie chce się z dziadkami spotykać. Jeżeli taki konflikt nie jest możliwy do rozwiązania pomiędzy zainteresowanymi, dziadkowie mają prawo zwrócić się o ustalenie kontaktów do sądu.
Prawo dziadków do kontaktów funkcjonuje od 2009 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (KRO) wprost reguluje uprawnienie dziadków do odbywania kontaktów z wnukami. Uprawnienie takie przysługuje również rodzeństwu dziecka, powinowatym w linii prostej, a także innym osobom, jeżeli sprawowały one przez dłuższy czas pieczę nad dzieckiem.
Artykuł 113[6] KRO przewiduje, że do kontaktów dziadków z wnukami odpowiednio stosuje się przepisy o kontaktach z rodzicami. Tym samym kontakty te można ustalić w drodze postępowania sądowego, a w pewnych wypadkach może je ograniczyć lub nawet ich zakazać.
Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z 14 czerwca 1988 r. (III CZP 42/88)
„Dziadkowie mogą żądać uregulowania osobistych kontaktów z wnukami, jeżeli leży to w interesie dzieci”. To bowiem dobro dziecka ma decydujący wpływ na decyzję sądu co do ustalenia kontaktów oraz ich częstotliwość (art. 113[1] § 2 KRO).
W zdecydowanej większości przypadków kontakty dziadków z wnukami są zgodne z dobrem małoletnich. Dzięki kontaktowi z dziadkami dziecko poznaje własną tożsamość. W praktyce sądowej ustalane są kontakty nawet, gdy wcześniej dziadkowie nie mieli żadnej styczności z wnukami. Wówczas sądy tak określają częstotliwość i sposób odbywania kontaktów, aby więź między dziadkami i wnukami mogła nawiązywać się stopniowo, a dziecko nie bało się tych kontaktów. W takich sytuacjach często kontakty mają miejsce w obecności rodzica lub kuratora.
Zakres ustalonych przez sąd kontaktów dziecka z dziadkami zależy od łączącej ich więzi. Jeżeli więź ta jest silna, w szczególności, gdy wcześniej dziadkowie opiekowali się wnukiem, mogą oni liczyć na szersze kontakty (w tym także z nocowaniem) niż w sytuacji, gdy wcześniej spotkania były jedynie sporadyczne.
Kontakty z dzieckiem mogą obejmować przebywanie z dzieckiem (w tym odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu), jak i komunikowanie się z nim przez telefon, czy też Internet (np. Skype). W przypadku orzeczenia sądu na ogół konieczne jest ścisłe określenie daty i godziny kontaktów.
Na zakres kontaktów dziadków z wnukiem istotny wpływ ma też wiek dziecka, jak i stan zdrowia dziadków. Przydatne na potrzeby takiej sprawy może być zaświadczenie lekarskie o zdolności do sprawowania opieki nad dzieckiem.
Należy również zasygnalizować, że w przypadku gdy występować będzie kolizja interesów i uprawnień, pierwszeństwo należy przyznać konieczności zachowania kontaktów dziecka z obojgiem rodziców, także kosztem kontaktów z innymi osobami bliskimi (M. Fras, M. Habdas, Komentarz Do Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego).
Podkreśla się nadto, że charakter kontaktów z krewnymi oraz innymi osobami bliskimi wykazuje odmienność w porównaniu do kontaktów rodzicami (uchwała SN z dnia 28 listopada 2012 r., III CZP 74/12). W związku z tym odpowiednie stosowanie wskazanych przepisów polegać powinno generalnie na mniejszej intensywności kontaktów z osobami bliskimi, w porównaniu do kontaktów z rodzicami. Wyrażać się to powinno w mniejszej częstotliwości i czasie trwania tych odniesień oraz w formach kontaktów.
Ważnym dla uregulowania kontaktów elementem, jest stopień uwikłania danej osoby bliskiej w konflikt między rodzicami oraz umiejętność zachowania przez nią dystansu do tej sytuacji. Występuje tutaj kolizja interesów i uprawnień, a pierwszeństwo należy przyznać konieczności zachowania kontaktów dziecka z obojgiem rodziców, także kosztem kontaktów z innymi osobami bliskimi (jeżeli jest on nieunikniony)” (H. Dolecki, Kodeks rodzinny i opiekuńczy, komentarz. LEX).